Xà phòng handmade đang ngày càng trở nên phổ biến bởi sự an toàn, lành tính và thân thiện với môi trường. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ xà phòng handmade là gì, thành phần, quy trình làm xà phòng handmade như thế nào.
Xà phòng handmade là gì?
Xà phòng handmade là xà phòng được sản xuất thủ công thông qua phản ứng xà phòng hóa giữa triglycerides (một dạng chất béo phổ biến có trong dầu thực vật và mỡ động vật) và dung dịch kiềm (NaOH, KOH). Sản phẩm của phản ứng xà phòng hóa sẽ gồm xà phòng và glycerol.
Hiện tại có 3 cách để làm xà phòng handmade phổ biến đó là:
1. Làm xà phòng handmade từ phôi
Cách này thì đơn giản, dễ làm, phù hợp với người mới do không cần phải thao tác với dầu và dung dịch kiềm. Chỉ cần mua phôi về nấu chảy ra rồi thêm phụ gia là được. Nhược điểm là không thể tự do tùy biến công thức theo ý muốn.
Tham khảo thêm: Cách Làm Xà Phòng Handmade: 6 Công Thức Đơn Giản
2. Làm xà phòng bằng phương pháp nguội (cold process)
Quy trình làm xà phòng handmade bằng phương pháp nguội đòi hỏi người làm xà phòng phải thao tác trực tiếp với dầu và dung dịch kiềm. Phản ứng xà phòng hóa sẽ diễn ra mà không có nhiệt độ làm xúc tác.
Để làm xà phòng nguội, bạn bắt buộc phải nắm rõ nguyên lý của phản ứng, có kiến thức về nguyên liệu và các quy tắc an toàn. Do đó mà phương pháp này sẽ không phù hợp với người mới.
Ngoài ra, xà bông handmade làm bằng phương pháp nguội còn sẽ phải trải qua quá trình phơi (soap curing) 1 tháng để loại bỏ lượng nước dư thừa thì mới sử dụng được.
Dù vậy, đây lại là phương pháp làm xà bông handmade được ưa chuộng vì sản phẩm làm ra sẽ có chất lượng cao nhất.
Bên cạnh đó, người làm xà phòng cũng có thể dễ dàng tùy biến công thức theo nhu cầu như làm xà phòng trị mụn lưng, xà bông khổ qua, xà bông nghệ,… bằng cách thêm các nguyên liệu tươi, phụ gia và các loại tinh dầu tự nhiên. Và bài viết này cũng sẽ tập trung vào phương pháp nguội.
3. Làm xà phòng bằng phương pháp nóng (hot process)
Nguyên lý tương tự như làm xà phòng nguội, khác biệt ở chỗ là có gia nhiệt trong quá trình làm. Nhiệt độ sẽ xúc tác quá trình xà phòng hóa diễn ra nhanh hơn. Tuy nhiên, nó cũng sẽ ảnh hưởng đến chất lượng của nguyên liệu và phụ gia. Sản phẩm sẽ không tốt bằng xà phòng nguội.
Bù lại, trong quy trình làm xà phòng handmade bằng phương pháp nóng sẽ không cần curing, làm xong là dùng được ngay, nên là sẽ tiết kiệm nhiều thời gian và công sức.
Công dụng của xà phòng handmade
Công dụng cơ bản nhất của xà phòng handmade đó là làm sạch da. Tuy nhiên, vì phản ứng xà phòng hóa có sinh ra Glycerol là sản phẩm phụ, cho nên ngoài làm sạch, thì xà phòng handmade còn có khả năng giữ ẩm cho da rất tốt.
Bên cạnh đó, các loại nguyên liệu tự nhiên như thảo dược, chiết xuất rau, củ, quả và tinh dầu nguyên chất thường được thêm vào xà phòng, từ đó mang đến các công dụng khác như trị mụn cơ thể, sáng da, khử mùi,…
Công thức làm xà phòng handmade
Như mình đã có đề cập ở trên, xà phòng là sản phẩm được sinh ra bởi phản ứng xà phòng hóa giữa triglycerides và dung dịch kiềm, nên công thức làm xà phòng cơ bản sẽ bao gồm:
- Chất béo: dầu thực vật (dầu dừa, dầu cám gạo, dầu olive, dầu cọ, bơ shea,…) hoặc mỡ động vật.
- Dung dịch kiềm: NaOH hoặc KOH.
- Phụ gia: chiết xuất từ các loại nguyên liệu tươi, bột tạo màu tự nhiên (ví dụ bột tảo xoắn), tinh dầu nguyên chất.
Phản ứng xà phòng hóa được diễn đạt cơ bản thông qua phương trình hóa học dưới đây:
Trong sản phẩm được sinh ra:
- RCOONa: là xà phòng.
- Glycerol: là sản phẩm phụ có đặc tính dưỡng ẩm cho da.
Nhìn chung, để có thể tự thiết kế được 1 công thức làm xà phòng handmade, bạn cần phải nắm được về đặc tính của từng loại dầu, chỉ số xà phòng hóa, nồng độ dung dịch kiềm,… Để hiểu sâu hơn, bạn hãy đọc bài viết về làm xà phòng bằng NaOH.
Quy trình làm xà phòng handmade cơ bản
Quy trình làm xà phòng handmade cơ bản gồm 10 bước sau đây:
1. Lập công thức
Xác định các đặc tính mong muốn của xà phòng: độ cứng, khả năng tạo bọt, mức độ dưỡng ẩm và các công dụng cụ thể khác. Công cụ lập công thức xà phòng handmade phổ biến là SoapCalc.
2. Cân dầu
Cân định lượng dầu theo công thức đã lập trước đó và nấu cách thủy trên lửa nhỏ trong thời gian ngắn để dầu hòa tan hoàn toàn.
3. Cân và pha xút (dung dịch kiềm)
Bắt buộc phải có găng tay (cao su hoặc y tế), mặc quần áo dài, đeo khẩu trang và có mắt kính bảo hộ khi thao tác với xút.
Tiến hành cân và pha xút theo công thức. Hòa tan từ từ xút vào dầu và tuyệt đối không làm ngược lại. Xút khi hòa tan sẽ tỏa rất nhiều nhiệt nên phải hết sức thận trọng.
4. Đo nhiệt độ của xút và dầu
Dùng nhiệt kế để đo nhiệt độ của xút và dầu. Nhiệt độ tối ưu là khoảng 45 độ C. Lưu ý nhiệt độ của xút và dầu không nên chênh nhau quá 10 độ.
5. Cho xút vào dầu
Đổ xút vào dầu và khuấy đều cho đến khi hỗn hợp sệt lại (trace).
6. Thêm phụ gia
Thêm phụ gia như bột tạo màu tự nhiên và tinh dầu và tiếp tục khuấy đều.
7. Đổ ra khuôn
Đổ xà phòng ra khuôn gỗ, nhựa hoặc silicone.
8. Chờ xà phòng đông cứng
Tùy vào nồng độ xút mà xà phòng sẽ mất 12, 24 hoặc 48 tiếng để đông cứng hoàn toàn.
9. Tháo khuôn
Tiến hành tháo xà phòng ra khỏi khuôn, cắt thành từng cục và gọt cạnh.
10. Phơi (curing)
Đặt xà phòng lên kệ gỗ và phơi từ 4-6 tuần để loại bỏ nước và giúp cấu trúc của xà phòng trở nên ổn định.
Cân và ghi chú sự thay đổi khối lượng của xà phòng qua từng ngày.
Xà phòng handmade có tốt không so với xà phòng công nghiệp?
Câu trả lời là có, xà phòng handmade tốt hơn so với xà phòng công nghiệp.
Dưới đây là một số lý giải cụ thể:
- Thành phần tự nhiên: Xà phòng handmade được làm từ các thành phần tự nhiên như dầu thực vật, glycerin tự nhiên và các loại tinh dầu thiên nhiên. Trái lại, xà phòng công nghiệp thường chứa các hóa chất tổng hợp và chất tạo màu, hương liệu nhân tạo.
- Dịu nhẹ với da: Xà phòng handmade không chứa sulfat và paraben, các chất có thể gây kích ứng da, khô rát và gây mất cân bằng độ ẩm. Thay vào đó, glycerol là sản phẩm tự nhiên được sinh ra trong quá trình xà phòng hóa, có khả năng giữ ẩm cho da.
- Bảo vệ môi trường: Việc sử dụng xà phòng handmade thúc đẩy sự bảo vệ môi trường, bởi thành phần của xà phòng handmade là các chất hữu cơ, có thể phân hủy sinh học mà không gây hại cho đất và nguồn nước.
Tóm lại, xà phòng handmade tốt hơn xà phòng công nghiệp vì nó lành tính hơn cho da và thân thiện môi trường.
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu được một cách tổng quan về xà phòng handmade là gì, quy trình làm xà phòng handmade như thế nào và lý do vì sao nó tốt và nên được sử dụng thay thế cho xà phòng công nghiệp.
